Poezja

Jak brzmi mowa? Czyja? Ptaków? Gdzie leży prawda? Czyja?

Debiut poetycki Marii Kwiecień – reżyserki, dramatopisarki i tłumaczki, mamy autystycznej Mii – to poemat, który przypomina malignę albo sen. A może jedno i drugie. Autorka nie zatrzymuje się w swoim biegu przez słowa, wizje i halucynacje. Towarzyszy jej wiatr, egzotyczne zwierzęta, piach, strzępy wspomnień i rozmowy, które nigdy się nie odbyły. „Outback” to jedyna w swoim rodzaju podróż, podczas której autorka zabiera czytelnika na drugą stronę świata, żeby odnaleźć to, co najbardziej intymne i bolesne. Kwiecień okiełznała tętniący życiem język poetycki pełen powtórzeń, obsesji, upału, wdechów i wydechów. Stworzyła poruszającą opowieść o macierzyństwie i stracie.

„Reprezentacja zwierząt” to nowa, pełna poczucia humoru i czułości książka poetycka Dariusza Sośnickiego – poety, redaktora, wydawcy, krytyka literackiego, autora nominowanego między innymi do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej, Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius i Nagrody Literackiej Gdynia.

Jak stwierdził Czesław Miłosz, literatura lat osiemdziesiątych chorowała na „poczciwość”, czyli nadmiar dobrych, patriotycznych i wolnościowych intencji oraz niedostatek ambicji artystycznych, poświęcenie artyzmu na rzecz etosu. W pisarstwie najaktywniejszych wtedy poetów pojawia się przeczucie drugorzędności własnej twórczości wobec historii, która okazała się poetką największą. Innym przypadła rola poślednia – sekretarzowania jej wyrokom, zapisywania ekspresji, świadczenia o faktach, w najlepszym razie powtarzania jej sekretnych rytmów.

Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki, laureat najważniejszych polskich nagród literackich (m.in. Nagrody Literackiej Nike, Nagrody Gdynia, Nagrody Silesius) po kilku latach milczenia wraca ze zbiorem pięćdziesięciu pięciu wierszy. Przeszłość zagarnia swoje piękne dzieci czytać można jak wielowymiarową i wielowątkową refleksję nad istotą opowieści i sensem opowiadania. Dycki konstruuje świat niepokojący, którego pełnia odsłania się w nieustannych powrotach do źródeł pamięci i scen niemal wdrukowanych w jego poetyckie DNA.

Nowy tom poezji Macieja Roberta „mniejsza o ludzi” to traktat filozoficzny o błędzie, o początku i nieuchronnym końcu. Autor zabiera czytelnika w odyseję, w której porusza się przez pustkę, fragmenty historii, ludzkie lęki i powidoki codzienności. Tom poetycki Macieja Roberta to erudycyjna refleksja o powstaniu życia, opowieść o wojnie w dobrej wierze i o upiorach, które po nas zostaną.

Edycja w serii Biblioteka Narodowa obejmuje wszystkie wiersze Stanisława Barańczaka, począwszy od debiutanckiego zbioru Korekta twarzy z 1968 roku oraz utworów rozproszonych, aż po wydaną w roku 1998 Chirurgiczną precyzję i ostatni opublikowany wiersz, zatytułowany Hemofilia.

W resident angel zanurzamy się w stworzony na podstawie wspomnień i wyobrażeń świat achronologiczny, w którym mieszają się przestrzenie czasowe. Wiersze są próbą uporządkowania doświadczeń osoby mówiącej, opowiedzenia o nich w sposób, który umożliwi dopatrzenie się wewnętrznej logiki wydarzeń. Logika ta nie ma uzasadniać ciągu przyczynowo-skutkowego, jest ona jedynie narzędziem przekazywania i rekonstruowania historii.
Refleksja również sytuuje się pomiędzy: z jednej strony narratorka podsumowuje wydarzenia z dystansu, z drugiej widzimy, że w tekstach powracają emocje, które w dalszym ciągu wydają się świeże; sytuacje mają miejsce jednocześnie w przeszłości i teraźniejszości. resident angel nie zatrzymuje się na ciągłym przeżywaniu krzywdy – otwiera także przestrzeń marzeń o tym, co dopiero nastąpi. /Marek Tomasz Jezior

„Dowód tożsamości” Mahmuda Darwisza – przekrojowy, reprezentatywny wybór wierszy czołowego palestyńskiego poety w przekładzie znakomitej tłumaczki Hanny Jankowskiej – jest wreszcie dostępny i ukazuje się jako jego pierwsza książka w języku polskim po 35 latach (!) od przyjęciu maszynopisu do pierwotnie zaplanowanej publikacji.

Trud surrealisty przypomina trud psychoanalityka, co zauważył Kuba Mikurda w swojej książce „Nie-całość”: „Psychoanalityk nie szuka, bo nie wie, czego szukać. Wie, czego szukał dopiero, gdy to znajdzie, dopiero, gdy to usłyszy. Nie szuka, ale słucha. Słucha tego, co mówią analizowani, ale przede wszystkim jak mówią. Wyłapuje powtórzenia, manieryzmy, zająknięcia, zmiany tonacji, kłopoty ze znalezieniem słowa, neologizmy itd. Wszystko, co – zgodnie z zasadami komunikacji – nie ma sensu, co nie na miejscu i nie na czasie. 

Nie ustają gorące dyskusje wokół slamu poetyckiego, choć niestety głosy krytyczne nie należą do najcelniejszych. Zadawane zupełnie na serio pytanie „po co slamerki drukują swoje wiersze w książkach?” zbliża nas bowiem w takim samym stopniu do prawdy o wierszach jak pytanie „po co poeci (nieslamowi) czytają swoje wiersze publicznie?”. Robią to, są różni i różne, podobni i podobne – zaakceptujmy ten fakt, tupanie niczego nie zmieni. Slam stanowi obecnie w Polsce nie tylko ważną część sceny poetyckiej i życia literackiego w ogóle, ale jest ich żywotnym, odświeżającym nurtem, który z pewnością częściej otwiera swoją publiczność literacką na uczonych w piśmie, niż podbiera piśmiennym niszowe czytelniczki (by wieść je, oczywiście, ku analfabetyzmowi, demokracji i obscenie). Agata Afeltowicz i jej „Lyrica” są tego najbardziej jaskrawym dowodem.

Poemat Patricka Lefticha poprowadzi was z kosmiczną, filozoficzną podróż.

Kolejna, po Araracie oraz Zimowych przepisach naszej wspólnoty książka poetycka Laureatki Nagrody Nobla w Wydawnictwie a5.

Dziki irys to najsłynniejsza książka Louise Glück, wydana w 1992 roku i uhonorowana Nagrodą Pulitzera.

Glück pokazuje w [tej] książce absolutne mistrzostwo – to wiersze oszczędne, pozbawione, ozdobników, nieco naiwne, właściwe bezwzględne, a zarazem – czy raczej: dlatego właśnie – plastyczne, zmysłowe i głęboko poruszające, choć przecież ironiczne. Nie ma tu za grosz uczuciowości, jest za to intensywna analiza uczuć współczesnego człowieka, który w dawnych, tradycyjnych paradygmatach nie odnajduje już odpowiedzi na niepokój i ból egzystencji.

Błogosławiona córka wychowana przez głos w swojej głowie przybliża polskim czytelniczkom i czytelnikom twórczość poetki, której słowa pojawiają się w kultowych utworach z albumu Lemonade, ale też jako hasła na transparentach podczas protestów przeciwko łamaniu praw człowieka osób uchodźczych. Obok wierszy Shire trudno przejść obojętnie. W swojej prostocie trafiają tam, gdzie boli najbardziej. Pozostają w pamięci na długo, trwale zmieniając naszą wrażliwość.

Agata Puwalska – debiutowała w 2021 r. tomem haka!, wydanym przez Biuro Literackie. Za nieodnalezienie luizy w ogrodzie została nagrodzona I miejscem na XXVIII Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim im. K. K. Baczyńskiego. Nadwydajnie wrażliwa. Paranoicznie otwarta. Gdy nie musi, uczestniczy w spotkaniach KSP im. Aleksandra Fredry.Laureatka XIV edycji Połowu oraz Nagrody Krakowa Miasta Literatury UNESCO.Mieszka w Węgrzcach pod Krakowem.

Pasożyt to druga książka poetycka Filipa Matwiejczuka, wydana w 2023 roku przez KONTENT przy udziale finansowym Miasta Kraków, dofinansowana również ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach zadania „Program wsparcia współczesnej literatury niekomercyjnej przez Instytut Literatury”.