Warszawa

Zamiast archiwów – ulica. Zamiast podręczników – ślady na murach, brukach, mapach. Michał Krasucki, varsavianista, historyk architektury i stołeczny konserwator zabytków, prowadzi czytelnika przez topografię nieistniejącego miasta. To nie tylko przewodnik po miejscach Zagłady, ale też empatyczna mapa pamięci, nanoszona na współczesną tkankę Warszawy.

Przyjęta z entuzjazmem przez Le Corbusiera i Gropiusa, podchwycona przez Stefana Starzyńskiego, Warszawa funkcjonalna to koncepcja harmonijnego, racjonalnego rozwoju „regionu miejskiego” w oparciu o ponadczasowe czynniki: od naturalnych cech krajobrazu po wyjątkową lokalizację na przecięciu transkontynentalnych szlaków. Warszawa funkcjonalna jest dziś lekcją dalekowzrocznego myślenia o rozbudowie miast.

Kamionek – z tekstem Marcina Wichy i zdjęciami Agnieszki Rayss – jest opowieścią o historii tego miejsca i zarazem poetyckim esejem o przemijaniu. To również niezwykły manifest uważności dwojga autorów, którzy potrafią dostrzec wokół siebie niepozorne detale: rysę w chodniku, spłowiałą flagę, stare, przetarte ogłoszenia. Z tych obserwacji tworzą mozaikowy portret bliskiego im skrawka Warszawy, gdzie powoli blakną lub znikają ślady przeszłości.

Na kartach Piosenek warszawskich przewija się ferajna barwnych postaci, prawdziwych, zmyślonych i legendarnych. Spotykają się Czarna Mańka i Olga z ulicy Mandarynki, Tata Tasiemka i Papa Jawor, Krwawy Wiktor i hetman Piotr Ożarowski, jubilat Jarzyna i Rum-Helka, ekipa z Ursynowa i łobuzy z Kercelaka. Występują Czesław Niemen, Molesta, Agnieszka Osiecka, Stanisław Grzesiuk, Irena Santor, Andrzej Włast, sanah, Władysław Szpilman, Dezerter, Orkiestra Uliczna z Chmielnej, Wojciech Młynarski, Hemp Gru… ponad klasami społecznymi, stylami muzycznymi, granicami dzielnic i wiekami złożonej historii Warszawy. Od pieśni z końca XVIII wieku o insurekcji kościuszkowskiej po kawałek z 2023 roku, w którym raper Kaz Bałagane pyta „Jak żyć w WWA?”.

PRA. Ilustrowany atlas architektury Pragi obejmuje obszar zagospodarowany najwcześniej po prawej stronie Wisły, czyli historyczną Pragę w granicach zamkniętych obwodnicą kolejową oraz leżący poza nią teren Kamionka.

Porywającą wizualna narracja budowy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, budynku zaprojektowanego przez Thomasa Phifera. Autorka towarzyszyła procesowi budowy przez cały okres jego trwania. Album wypełniony jej artystycznymi fotografiami jest kontemplacją nad formą i strukturą rodzącej się architektury. Ukazuje istotę procesu twórczego i wspólną nadzieję na powstanie długo oczekiwanego budynku.

Przewodnik po architekturze Warszawy lat 90. przybliża 94 realizacje oddane do użytku lub projektowane w tamtym okresie. Są wśród nich obiekty znane – jak Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie czy Hotel Sobieski, oraz te dopiero czekające na odkrycie – na przykład zespół mieszkalny przy ulicy Konstancińskiej albo budynek biurowy przy ulicy Jordanowskiej. Kontekst dla nich został nakreślony w obszernym wstępie, w którym autorka stara się odpowiedzieć na pytania, dlaczego dany budynek stoi w konkretnym miejscu, dlaczego tak wygląda i czy to na pewno postmodernizm.

Prezentujemy sto warszawskich zdjęć Siemaszki, różnorodnych tematycznie i formalnie, robionych z lotu ptaka i z perspektywy przechodnia. Są to wysmakowane czarno-białe kadry ukazujące nową architekturę, jak chociażby bliskie geometrycznej abstrakcji nocne zdjęcie wiaty na peronie dworca Warszawa Powiśle, panoramy i widoki odbudowanej Starówki i nowego Centrum (czasem w kolorze), zdjęcia starej Pragi i nowych osiedli mieszkaniowych, a także uliczne fotografie, takie jak słynne ujęcie „ulewy na Puławskiej”, na którym bosonoga dziewczyna unosi się nad trotuarem.

Autorka odtwarza codzienne życie Warszawy w jednym z najbardziej intrygujących okresów historii miasta.

Michał Piepiórka śledzi zmiany w kulturowych narracjach, które objawiają się w filmach podejmujących temat transformacji gospodarczej. Analizuje zarówno fabuły uznane, jak i popadające w zapomnienie ofiary tzw. filmoznawczej rzeźni. Często to właśnie te drugie mówią nam o Polsce, także dzisiejszej, rzeczy nowe i zaskakujące.

Ulica Brzeska przez lata była uznawana za najniebezpieczniejsze miejsce w stolicy. Nie zapuszczaj się w tamtejsze zaułki, mówiono. To mroczny fragment miasta, pełen nożowników, narkomanów, alkoholików i bandytów. Wokół Brzeskiej narosły stereotypy, a ludziom, którzy tam mieszkali odebrano głos. Nikt nie chciał mieć z nimi nic wspólnego – z piętnem przestępców, jakie nosili, a przede wszystkim z ubóstwem, którego nie dało się ukryć. Tymczasem potężne problemy, które występowały na warszawskiej Pradze, mówią coś nie tylko o tym konkretnym, zaniedbanym miejscu, lecz także o nas, jako o społeczeństwie.

W książce zanalizowano wybrane zdarzenia dźwiękowe będące elementami codziennej, gęstej tkanki sonicznej Warszawy przełomu XIX i XX wieku.
 

W swojej gęstej i błyskotliwie prowadzonej, debiutanckiej powieści Krzysztof Sztafa kreśli obraz kondycji warstwy inteligencji pokolenia dwudziesto- i trzydziestolatków rozrywanego przez sprzeczności kultury schyłkowego kapitalizmu w wersji nadwiślańskiej.

Fotograficzno-tekstowa opowieść o fascynującym życiu i twórczości Sylwestra „Krisa” Brauna, autora słynnego zdjęcia wybuchu na Prudentialu, jednego z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych fotografów powstania warszawskiego. Dokumentację zniszczeń miasta rozpoczął już w 1939 roku. Swoją działalność fotoreporterską kontynuował podczas zrywu 1944, a następnie po powrocie do Warszawy w 1945 roku.

O Powstaniu Warszawskim napisano mnóstwo książek. Jedno z najtragiczniejszych wydarzeń polskiej historii obrosło w dzienniki i wspomnienia, analizy i komentarze. Poświęcono mu setki utworów literackich. A jednak głos Jana Kurdwanowskiego przebija się przez tę polifonię. Co więcej, wydaje się bardziej sugestywny i w jakimś sensie bardziej autentyczny od innych.