Humanistyka

W książce „ZOEpolis. Budując wspólnotę ludzko-nie-ludzką” humanistki, architektki, projektantki, prawniczka, kuratorki i artystki zastanawiają się, jak taką wspólnotę stworzyć. Jest to ćwiczenie w projektowaniu jak najbardziej realnej utopii, w żądaniu niemożliwego, a jednocześnie przewodnik po zakamarkach owego „Zoepolis”, gdzie między kostkami brukowymi rośnie babka lekarska, a muszki owocówki dostają swoją własną porcję wina w bezpiecznym naczyniu.

Koncert jako przestrzeń prezentacji dzieł muzycznych i sztuki wykonawczej na wzór wystaw muzealnych pozostaje jednym z najważniejszych kanałów rozpowszechniania, odbioru i kanonizacji nowej muzyki. Liczne w ostatnich latach eksperymenty z formą koncertu pokazują jednak, że ten wywodzący się z XIX wieku model muzycznej kreacji i recepcji nie satysfakcjonuje wielu artystów i odbiorców. Analizując wybrane projekty kuratorskie, autorka pracy bada, jak współcześni twórcy – muzycy, kompozytorzy, kuratorzy – zmieniają nie tylko formę koncertu, ale przede wszystkim jego funkcję: z miejsca prezentacji (arcy)dzieł i (re)produkcji kanonu w miejsce tworzenia krytycznej wiedzy i nowego doświadczenia.

Kto sprząta świat? W Feminizmie dekolonialnym Françoise Vergès mierzy się z kluczowymi  kwestiami dzisiejszych debat feministycznych – od europocentryzmu i przywileju białości, po  wykluczenie i kapitalistyczny wyzysk. Wychodząc od przykładu kobiet pracujących w sektorze  usług sprzątania, unaocznia, w jaki sposób zachodni feminizm stał się ruchem dbającym o  interesy białych kobiet. Przypomina również o jego kolonialnych korzeniach i proponuje feminizm  osadzony w praktyce dekolonialnej, łączący analizę problematyki płci z krytyczną teorią rasy oraz  analizą imperialnych struktur władzy. 

Nie chcąc myśleć o logice roślinnego życia – poza jego biochemicznymi, komórkowymi czy mikromolekularnymi procesami i układami ekologicznymi – filozofowie z łatwością założyli, że w szerokich ewolucyjnych ramach odniesienia istnienie roślin jest słabiej rozwinięte lub mniej zróżnicowane niż istnienie ich zwierzęcych czy ludzkich odpowiedników i że w związku z tym byty roślinne bezwarunkowo udostępniają się nieograniczonemu użyciu i eksploatacji. Tego rodzaju stłumienie najbardziej podstawowego pytania o rośliny legło u podstaw ich etycznego zaniedbania. Choć – podobnie jak my – są one istotami żywymi, nie potrafimy wychwycić w nich nawet najmniejszych podobieństw z naszym życiem.

Przemoc zarzuciła nam pętlę na szyję i zaczynamy się dusić. W ponurym, odartym z nadziei i wykraczającym poza granice narodów wszechświecie, wytworzonym przez brak zaufania, urazy, chciwość i pogoń za siłą, człowiek zmuszony jest do życia teraźniejszością, ponieważ samo słowo „przyszłość” budzi w nim lęk. I tak właśnie żyjemy: karmieni abstrakcyjnymi wartościami, osłabieni i ogłupieni rosnącym tempem takiego życia, zapominając o prawach natury, nie umiejąc spędzać mądrze czasu wolnego od pracy, nie wiedząc już, czym jest zwykłe szczęście.

Albert Camus, Kryzys człowieka

Nauka o literaturze przez ostatnie dziesięciolecia była często zwalczana przez tych, którzy ją uprawiali – i w ten sposób uprawiana. Opinię, że pisanie o literaturze nie ma nic wspólnego z nauką, najpierw piszący o literaturze uważali za kamień obrazy, a potem zaczęli ją powtarzać jako pochwałę. Przez pewien czas wydawało się, że w tym powtarzaniu zawiera się obietnica czegoś nowego i lepszego, ale pozostaje ona daleka od spełnienia. W takiej sytuacji warto byłoby na naukę o literaturze spojrzeć trochę inaczej: nie przez pryzmat antynaukowej retoryki, ale jako na historię pewnego buntu. Buntu przeciw przypisywanej humanistyce społecznej i poznawczej „bezznaczeniowości”. Buntu, który – jak się przez krótki czas wydawało – może się powieść.

Pragnę spojrzeć na pisarstwo Tulli niejako à rebours – zobaczyć Sny i kamienie, W czerwieni, Tryby i Skazę przez pryzmat Włoskich szpilek i Szumu.

„Wspaniała niedoskonałość. Zmagania z uzdrowieniem” to bogata, poetycka, osobista i prowokacyjna mozaika utkana ze wspomnień, historii, literatury faktu, archiwów, popkulturowych odwołań, która pozwala przemyśleć nasz stosunek do ideologii uzdrowienia. Co sprawia, że jedne ciała uznajemy za wadliwe, zepsute, a inne traktujemy jako ideał, okaz zdrowia i punkt odniesienia? Jaką cenę jesteśmy w stanie zapłacić za zbliżenie się do tego ideału i na czym ufundowane są nasze wyobrażenia o zdrowiu? Jak dalece jesteśmy gotowi manipulować życiem i wpływać na jego jakość i długość? Jakie ciała uznajemy za wartościowe i zdrowe i czy da się usprawiedliwić dążenie do zdrowia za wszelka cenę?

Interpretacyjna przenikliwość przeplata się w tej książce z zachętą do podjęcia „ćwiczenia z ponownego nazywania”. Na początku XX wieku Irlandczycy – podobnie jak wiele innych narodów – stanęli przed wyzwaniem zredefiniowania własnej tożsamości i znalezienia dla niej form wyrazu. Terry Eagleton, Fredric Jameson i Edward W. Said obierają to zagadnienie za centralny temat swoich rozważań, a doświadczenie irlandzkie jawi im się jako historia kolonialna, nie tracąc przy tym osobnego rysu.

Kafka idzie do kina jest pierwszą książką omawiającą związki autora Procesu z kinematografią

Punktem wyjścia tej książki jest teza o nieprzekładalności literatury – nieprzekładalności, która, paradoksalnie, zostaje uznana za rację bytu przekładu. Jarniewicz rozwija koncepcję autorskiego, twórczego charakteru pracy tłumacza.

Monograficzna książka Katarzyny Kończal jest próbą zmierzenia się ze złożoną twórczością Sebalda.

Wyprawę kina „w stronę wirtualności” – w stronę nowych sposobów jego tworzenia, rozumienia i egzystencji w czasach przemian technologii medialnych – śledzić będziemy przede wszystkim przez pryzmat wybranych praktyk artystycznych trojga twórców: Petera Greenawaya (wielokrotnie powtarzającego tezę o „śmierci” tradycyjnego kina i o narodzinach nowego sposobów obrazowania), Lynn Hershman Leeson (amerykańskiej artystki „kina rozszerzonego”) i Mike’a Figgisa, który w swoich autotematycznych filmach snuł refleksję o różnych rodzajach obrazów filmowych i o kinie epoki cyfrowej.

Kultura jako czasownik to książka o tym, co nazywam nową humanistyką o szerokim i bardzo zróżnicowanym froncie orientacji, kierunków, zwrotów oraz po prostu zaciekawień, łączących się w sprzeciwie wobec pryncypiów nowoczesnej teorii humanistycznego poznania.