Łódź, to postwłókiennicze miasto, które śmiało czerpie ze swojej industrialnej przeszłości. To też ważny ośrodek filmowy i miejsce, gdzie powstała jedna z pierwszych kolekcji sztuki nowoczesnej na świecie. Tu trzeba wiedzieć, w której dzielnicy królują kibice ŁKS-u, a gdzie RTS-u. Tutaj w 1996 roku odbył się pierwszy w kraju festiwal techno – Parada Wolności. A nie tak dawno w centrum miasta wybudowano największy w Polsce dworzec kolejowy, gdzie tory się kończą (dla optymistów zaczynają). Łódź to także „polskie Detroit”, czyli miasto, które musi mierzyć się z depopulacją, zniszczoną tkanką miejską, trudnymi konsekwencjami transformacji. Jedno jest pewne – Łódź lubi zaskakiwać. W dzisiejszym zestawieniu przygotowaliśmy książki o historii Łodzi.
🛒 Herbstowie. Historia fabrykantów, Dorota Berbelska, Magdalena Michalska-Szałacka, Muzeum Sztuki w Łodzi i Muzeum Sopotu, 2019
Herbst to nazwisko, które każdy Łodzianin kojarzy z siedzibą Muzeum Sztuki znajdującą się na Księżym Młynie. W tym budynku w czasach dwudziestolecia międzywojennego i II wojny światowej mieścił się dom fabrykantów. Dorota Berbelska i Magdalena Michalska-Szałacka opierając się na nowo odkrytych archiwaliach oraz rozmów z Ursulą Hadrian − wnuczką Matyldy i Edwarda Herbstów - przedstawiają historię jednej ze słynniejszych rodzin czasów włókienniczego imperium. W opowieści koncentrują się na realiach życia codziennego w kontekście polityczno-narodowościowo-społecznym oraz szeroko rozumianej działalności gospodarczej. Herbstowie to jeden z najlepszych przykładów na to, że książki o mieście łodzi nie muszą być nudne i szablonowe.
🛒 Podróże z Anną Marią, Dorota Barbelska, Magdalena Michalska-Szałacka, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2015
Podróże z Anną Marią to książka z Łodzią w tle dla najmłodszych czytelników (choć nie tylko). Opowiada o życiu córki fabrykantów w XIX wieku. Historię relacjonuje mała Anna Maria Herbst. Przedstawia swoją rodzinę, obyczaje w pałacu na Księżym Młynie, niespotykane dziś miejsca, ciekawe bibeloty i niesforne dziecięce zabawy. Książkę pięknie ilustrowała Katarzyna Bogucka. Do publikacji dołączone są kolorowe tatuaże zmywalne.
🛒 Aleja Włókniarek, Marta Madejska, Wydawnictwo Czarne, Warszawa 2019
Osnową reportażu Marty Madejskiej jest przemysł włókienniczy w Łodzi, zaś wątkiem historie robotnic, kobiet i matek, które walczyły o prawa pracownicze i lepszą przyszłość. Przyjeżdżały z okolicznych miejscowości, żeby znaleźć pracę, niezależność i szczęście. Choć ciężko pracowały, ich pensje były niskie. Przedwcześnie się starzały i doświadczały wykorzystywania seksualnego przez majstrów i właścicieli fabryk. Ich frustracja stała się siłą napędową zmian. Za ich sprawą doszło do wprowadzenia praw pracowniczych i rewolucji obyczajowych. Aleja Włókniarek to książka o historii Łodzi, która oddaje głos dotąd niemym bohaterkom, bez których nie byłoby wielkich fortun, okazałych łódzkich pałaców ani przemysłu po II wojnie światowej.
🛒 Władysław Strzemiński - zawsze w awangardzie. Rekonstrukcja nieznanej biografii 1893-1917, Iwona Luba, Ewa Paulina Wawer, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2017
Władysław Strzemiński był jedną w ważniejszych postaci polskiej awangardy. Od dziecka szkolono go na żołnierza, jednak z powodu przypadkowego wybuchu granatu finalnie jego życie zwróciło się w kierunku sztuki. Mimo kalectwa wyróżniał się mocnym charakterem oraz wybitnym talentem artystycznym. Wraz z żoną, Katarzyną Kobro, założyli w 1928 grupę artystyczną „a.r.”, której inicjatywą było stworzenie w Łodzi Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej, drugiej w Europie kolekcji sztuki nowoczesnej. Formował traktaty artystyczne i nowe nurty w sztuce. Był nauczycielem w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, z której go wydalono z powodu nierespektowania kanonów realizmu socjalistycznego. Autorki Iwona Lub i Ewa Paulina Wawer docierają do nowych źródeł biograficznych, szczególnie z dzieciństwa i młodości artysty. Pokazują z zupełnie nowej perspektywy, kim był Władysław Strzemiński - biografia obowiązkowa na półce każdego, kto interesuje się sztuką.
🛒 Teoria widzenia, Władysław Strzemiński, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2016
Strzemiński był też wykładowcą akademickim i teoretykiem sztuki. Teoria widzenia to podsumowanie jego założeń artystycznych i refleksje estetyczne. Głosi on, że nasz obraz świata nieustannie ewoluuje. W traktacie poszukuje odpowiedzi na pytanie co warunkuje sposób, w jaki postrzegamy rzeczywistość.
🛒 Powidoki życia. Władysław Strzemiński i prawa dla sztuki, praca zbiorowa, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012
To obszerna publikacja towarzysząca wystawie „Powidoki życia. Władysław Strzemiński i prawa dla sztuki” w 2011 r.w Muzeum Sztuki w Łodzi. Znajdziemy w niej reprodukcje prac artysty oraz fragmenty jego powieści, a także teksty kuratorów: Jarosława Lubiaka i Pauliny Kurc-Maj oraz Christiny Lodder, Andrzeja Szczerskiego, Agnieszki Rejniak-Majewskiej i Pawła Mościckiego. Książkę podobnie jak wystawę podzielono na cztery tematy zaczerpnięte z twórczości Strzemińskiego: Prawa sztuki, Architektonizacja życia, Powidoki śmierci i Prawa dla sztuki.
🛒 Łódź. Miasto po przejściach, Wojciech Górecki, Bartosz Józefiak, Czarne, Warszawa 2020
Książka Góreckiego i Józefiaka to zbiór reportaży o Łodzi pisanych w przeciągu ostatnich 30 lat. Górecki pisał w latach 80 i 90. Józefiak podejmuje tematy współczesnej Łodzi. Dzięki temu książka zawiera szeroką, reporterską panoramę. Dużo miejsca w książce zajmuje komentarz do transformacji ustrojowej i związanych z nią następstw. Poruszane są też wątki współczesne: fenomen ulicy Piotrkowskiej czy budowa „Stajni Jednorożców”.
🛒 Setka. Sklepy alkoholowe edycja czarno-biała, Maciej Rawluk, Bardzo rozsądnie, Łódź
Jeszcze kilka lat temu, sklepy z alkoholami były bardzo powszechnym widokiem na łódzkich ulicach. W projekcie Setka, fotograf Maciej Rawluk, dokumentuje sto sklepów monopolowych. Publikacja zwraca uwagę na specyficzną estetykę i skłania do refleksji nad ich wpływem na przestrzeń miejską i społeczeństwo w niej funkcjonujące. Setka to jedyny w swoim rodzaju przewodnik po Łodzi opisujący to, co na co dzień nie jest dla nas niczym niezwykłym.
🛒 Bałuty Palimpsest, Maciej Rawluk, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa
Bałuty to znajdująca się w północnej części miasta, jest drugą co do wielkości dzielnicą Łodzi. Maciej Rawluk w cyklu zdjęć Łodzi dokumentuje jej mieszkańców, wielowarstwową historię, a przede wszystkim architekturę: współczesne wieżowce, nigdy nieremontowane kamienice, skromne bloki z cegły. W kadrach chwyta chaotyczną zabudowę, złożoną narrację i współobecność epok.
🛒 30 lat polskiej sceny techno, wydanie zbiorowe, Krytyka Polityczna, Warszawa 2020
W latach 90., kiedy kultura techno dopiero rodziła się w Polsce, Łódź słynęła jako klubowa stolica Polski i mogła udzielać innym miastom korepetycji, jak to się robi. Na Piotrkowskiej odbyła się pierwsza Parada Wolności w kraju. Do dzisiaj Łódź, to idealne miejsce na rave’y, które idealnie wpisują się w klimat postindustrialnych pustostanów, których w mieście nie brakuje. W książce „30 lat polskiej sceny techno” znajdziecie wiele wątków związanych z Łodzią – kulisy Parady Wolności, biografie DJów i DJek, komentarze osób, które tworzą techno. To książka o historii Łodzi, jakiej nie znacie.