W maju na jedną wiosenną noc muzea i instytucje kultury szeroko otwierają swoje drzwi na odwiedzających. Można zwiedzać miejsca, do których na co dzień nie ma dostępu, uczestniczyć w specjalnie przygotowanych wydarzeniach. Na szczęście nie w tę jedną noc można czytać wydawane przez nie książki. Przygotowaliśmy listę najciekawszych publikacji muzealnych i katalogów do wystaw, photobooków i monografii. W Bęc księgarni znajdziecie największy wybór książek wydawanych przez polskie instytucje kultury i sztuki.
🛒 Przeczarowując świat, Małgorzata Mirga-Tas, Zachęta
Publikacja Przeczarowując świat jest katalogiem do wystawy, która właśnie się odbywa podczas 59 edycji Biennale w Wenecji. Instalacja Małgorzaty Mirgi-Tas składa się z dwunastu wielkoformatowych tkanin nawiązujących do ikonografii europejskiej. Ten kulturowy miks służy artystce do opowiedzenia o specyficznej polsko-romskiej tożsamości. Katalog oprócz tekstów kuratorskich zawiera także eseje zaproszonych pisarzy — Ali Smith i Damiana Le Basa, uczonej Ethel Brooks, a także wiersze Teresy Mirgi i Jana Mirgi. Książka jest dostępna także w angielskiej wersji językowej.
🛒 Grażyna Hase. Zawsze w modzie, red. Agnieszka Dąbrowska
Najnowsze wydawnictwo Muzeum Warszawy jest poświęcone postaci Grażyny Hase - jednej z najbardziej ikonicznych kobiet PRL-u, która zajmowała się projektowaniem ubioru i modelingiem. Założyła markę Galeria Grażyny Hase, która przez pięć dziesięcioleci wpływała na sposób ubierania się Polek i Polaków. Książka pod redakcją Agnieszki Dąbrowskiej analizuje wielowątkowo jej warsztat pracy od projektowania, przez produkcję, organizację pokazów mody i sesji fotograficznych po sprzedaż i promocję w prasie. Co ciekawe książka pokazuje niezależność marki Hase wobec zawirowań społeczno-polityczno-artystycznych lat transformacji i upaństwowienia produkcji PRL. Publikacja jest bogata w materiały archiwalne z zasobów prasowych Muzeum Warszawy, reprodukcje oraz notatki samej Grażyny Hase, które pokazują różnorodność inspiracji, wdzięk i dowcip. To znakomita książka, która spodoba się nie tylko wielbicielom mody z czasów PRL-u.
🛒 YAGA, Agata Kalinowska
Baba Jaga, jako słowiański archetyp kobiety skazanej na ostracyzm i samotne życie w lesie, jest wcieleniem patriarchalnych lęków w kwestii kobiecej autonomii, przestrzegania norm i decydowania o swoim życiu. Agata Kalinowska odnosi się do tego archetypu w swoim photobooku, dedykując go idei emancypacji kobiet społecznie wykluczonych i niewygodnych dla systemu. Porusza w nim tematy takie jak nieheteronormatywne wzorce kobiecości, zawstydzanie z powodu wieku, narzucone normy piękna i kobiecej tożsamości. To książka o wyzwalającej mocy świadomego wyboru bycia wykluczonym.
🛒 Katechizm dla wszystkich klas, Bolesław Chromry
Książka Katechizm dla wszystkich klas jest katalogiem do wystawy o tym samym tytule, która odbyła się na początku 2022 roku w Gdańskiej Galerii Miejskiej. W swoim charakterystycznym zabawno-gorzkim stylu artysta porusza temat pedofilii w Kościele. Szczególnie skupia się na tuszowaniu tego typu spraw przez instytucje kościelne oraz na braku materialnych dowodów. Pozostają tylko sekretne wspomnienia ofiar, zamieniane na opowieści i rysunki. Nie jest to jednak dziennikarskie śledztwo czy ilustracje do wydarzeń, a próbą przybliżenia tych indywidualnych historii w kontekście bycia dzieckiem w państwie dorosłych.
🛒 Ludzie i rzeczy. Zapis socjologiczny Zofii Rydet, Red. Krzysztof Pijarski
Zofia Rydet była fotografką. Zasłynęła stylem charakteryzującym się z jednej strony bezpośredniością, naturalnością i prostotą, a z drugiej podążaniem za trendami w sztuce nowoczesnej: malarstwem Młodej Polski, abstrakcją i surrealizmem. Książka wydana przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie skupia się na monumentalnym projekcie fotograficznym Rydet, który zaczęła w 1978 i kontynuowała do śmierci tak naprawdę nie nadając mu ostatecznego kształtu wystawy czy publikacji. Zapis socjologiczny utrwalał przemijający, tradycyjny obraz polskiej wsi. W publikacji badacze skupili się na analizie cyklu w kontekście fotografii niemieckiej i amerykańskiej, na szerszym tle polskiej fotografii socjologicznej lat 70. i 80. Oprócz tekstów książka zawiera wybór zdjęć Zofii Rydet ułożone przez Sebastiana Cichockiego, Sharon Lockhart i Krzysztofa Pijarskiego.
🛒 Niewidoczne. Historie warszawskich służących, Muzeum Warszawy
Na początku XX wieku w warszawskich domach służyło nawet 40 tysięcy kobiet. Wykonywały codzienne, niewidoczne prace domowe nawet po 16 godzin na dobę. Były niedoceniane, pogardzane, a zleceniodawcy ustawiali się w moralnej wyższości wobec nich. Muzeum Warszawy zaprezentowało pierwszą wystawę opowiadającą zapomnianą historię służących. Książka Niewidoczne. Historie warszawskich służących nie jest zwykłym katalogiem do wystawy, a rozbudowaną publikacją, gdzie są rozwijane wątki zawarte na wystawie.
🛒 Czas przełomu. Sztuka awangardy w Europie Środkowej 1908-1928, praca zbiorowa
Czas przełomu to znakomita książka o historii sztuki. Porusza najważniejsze tematy sztuki z pierwszych dekad XX wieku. Publikacja jest podzielona na dwanaście rozdziałów, które opowiadają o największych fascynacjach artystycznych tamtych czasów w Europie Środkowej. Mówi o kubizmie, konstruktywizmie, teorii unizmu, awangardowej typografii, ale nie brakuje też tematów z którym zderzało się ówczesne społeczeństwo jak fascynacja nowoczesnym miastem, czy reakcja i zaangażowanie w I Wojnę Światową. Oprócz solidnej dawki teorii książka zawiera bogaty materiał wizualny - reprodukcje ponad stu awangardowych twórców Katarzyny Kobro, Leona Chwistka, Františka Kupki czy Gejzy Schillera.
🛒 Koszycka Moderna, praca zbiorowa
Słowackie miasto Koszyce w latach 20. dwudziestego wieku były ważnym centrum życia artystycznego. Jego wielokulturowość i otwartość przyciągała twórców łaknących atmosfery kreatywności i tolerancji. Koszyce były przestrzenią wymiany myśli dla artystów reprezentujących zaskakująco różnorodne stylistyki. Publikacja Koszycka Moderna, będąca jednocześnie katalogiem do wystawy, przybliża temat tej niezwykłej mozaiki kulturowej międzywojennych Koszyc.
🛒 Niechciana stołeczność. Architektura i urbanistyka Krakowa w czasie okupacji niemieckiej 1939–1945, publikacja zbiorowa
W czasie II Wojny Światowej wobec Krakowa wyznaczono dwa cele: zlikwidować wszelkie przejawy polskości oraz stworzyć wzorcowe, niemieckie miasto na Wschodzie. Album Niechciana stołeczność… jest próbą dokumentacji tego okresu historycznego miasta. Zawiera ponad 300 zdjęć i ilustracji przedstawiających Kraków z hitlerowską scenografią ideologiczną np. Krakowski Rynek przemianowany na Adolf Hitler Platz, zburzony pomnik Mickiewicza, czy Muzeum Narodowe służące jako dom niemiecki i kasyno. Oprócz tego w książce można znaleźć architektoniczno-urbanistyczne plany zagospodarowania Krakowa dostosowane do potrzeb niemieckiej administracji. Ta książka z pewnością się spodoba miłośnikom historii.
🛒 Art in a disrupted world: Poland, 1939–1949, Agata Pietrasik
Uprawianie sztuki nie jest popularnym zajęciem w czasie wojny, choć jak pokazuje książka Agaty Pietrasik, może być sposobem zachowania człowieczeństwa w najbardziej nieludzkich warunkach. Autorka bierze pod lupę praktyki artystyczne z okresu II Wojny Światowej, dzieła z gett, obozów koncentracyjnych, uchodźctwa. Omawia dzieła słabo rozpoznawalnych artystów, których ślad w historii się zatarł, jak Marian Bogusz, Józef Szajna, czy Jadwiga Simon-Pietkiewicz. Szuka autonomicznych języków artystycznych oraz odpowiedzi na traumatyczne doświadczenia.
🛒 Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki, Red. naukowa Agnieszka Karpowicz, Paweł Polit
Książka Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki jest katalogiem do wystawy o tym samym tytule, która odbyła się w Muzeum Sztuki w Łodzi na początku 2022 roku. Trauma wojenna i zawirowania życiowe mocno wpłynęły na sposób kreacji sztuki Buczkowskiego. Jego dzieła literackie jak i wizualne cechuje mozaikowość i kolażowe zestawienie przenikających się opowieści. To książka, która z pewnością spodoba się wielbicielom sztuki XX wieku.
🛒 Alina Szapocznikow. Sculpture Undone. 1955–1972, Lisa Gabrielle Mark
Alina Szapocznikow jest artystką uznawaną za prekursorkę sztuki feministycznej i konceptualnego podejścia do rzeźby. Publikacja Sculpture Undone. 1955–1972 jest katalogiem do wystawy Szapocznikow, która odbyła się w 2012 w nowojorskiej Moma. Wystawa i książka koncentrują się na ostatnim etapie życia artystki, gdy jej indywidualny język artystyczny był już wypracowany. Zaś jej prace „manifestujące się w prowokacyjnych, nasyconych cielesnością obiektach, zajmujących trudny do zdefiniowania obszar pomiędzy surrealizmem, nowym realizmem i pop artem”, skupiały się przede wszystkim na intymnej relacji z ciałem i chorobie. Z pewnością Alina Szapocznikow to jedna z najbardziej oryginalnych polskich artystek.
🛒 Paweł Kwiek. Zrobić niemożliwe światło, praca zbiorowa
Paweł Kwiek był artystą multimedialnym i prekursorem sztuki wideo w Polsce. Jako absolwent łódzkiej Szkoły Filmowej zajmował się filmem eksperymentalnym i performansem. Książka Paweł Kwiek. Zrobić niemożliwe światło jest poświęcona późniejszemu okresowi jego twórczości - realizacjom powstałym w latach 80. i 90. oraz tych z początku XXI wieku.
🛒 The Power of secrets, Karol Radziszewski
The Power of secrets to katalog do wystawy indywidualnej o tym samym tytule, która odbyła się w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski na przełomie 2019 i 2020 roku. W publikacji znajdują się zarówno prace z zeszytów Radziszewskiego, które rysował w wieku 9 lat, jak i pełnoprawne prace malarskie uzupełniane materiałami z Queer Archives Institute. W katalogu Radziszewski pokazuje swoją twórczość z wielu stron, jako artysta, kurator, reżyser filmowy, fascynat-zbieracz, sprawnie poruszający się między sztukami wizualnymi i performatywnymi.
🛒 Abakanowicz. Metamorfizm, Marta Kowalewska
Abakanowicz wykształciła własną metodę kształtowania miękkich form rzeźbiarskich, które od jej nazwiska otrzymały nazwę „abakany”. Choć wykonywała je z materiałów tekstylnych, to odchodziły one od tradycyjnej, płaskiej tkaniny na rzecz trójwymiarowości. Te momentalne formy zachwycały swoją tajemniczością i organicznością. Publikacja Abakanowicz. Metamorfizm jest katalogiem do wystawy o tym samym tytule, która odbyła się na przełomie 2017 i 2018 roku w Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. Skupia się ona na latach 60. i 70., czyli na najbardziej rewolucyjnym okresie twórczości artystki. To książka, o odwadze, wizji oraz niezależności myślenia. "Przede wszystkim o procesie, który doprowadził do zmiany w sposobie postrzegania tkaniny artystycznej i myślenia o sztuce”.
