Glissando #36 - Medycyna

Ten numer to opowieść o relacjach dźwięku i medycyny w dobie nowoczesności. Równocześnie, stanowi on opowieść o samej nowoczesności, epoce, którą nieraz składano już do grobu, wprowadzając przedrostki post-, czy po-. To zbiór esejów, wywiadów, manifestów, nieuporządkowanych zapisków czy fragmentów prac naukowych , opracowany w roku 2019 w ramach projektu Musica Sanae i we współpracy z niemieckim czasopismem „Positionen”.

„Redaktorami prowadzącymi” ów zbiór byli niejacy Michał Libera oraz Antoni Michnik. Nie udało nam się ustalić zbyt wiele na ich temat. Prezentowany przez nas niniejszym kształt publikacji stanowi prawdopodobny planowany układ numeru, choć nigdy nie będziemy do końca pewni, czy rzeczywiście miał się on ukazać dokładnie w takiej formie.

Dział POCZĄTKI zakreśla obszar zbioru, oddzielając medycynę od weterynarii (Libera), a także wprowadzając temat przedefiniowania u progu nowoczesności relacji między dźwiękiem i muzyką oraz medycyną (Kennaway), by następnie zaznaczyć kolejną zmianę na przełomie XIX i XX wieku (Stasiowska).

W dziale TERAPIE umieszczono teksty dotyczące rozmaitych terapii z wykorzystaniem dźwięku, które znajdowały się na pograniczach medycyny – od hipnoz Franza Antona Mesmera (Czeczot), poprzez praktyki leczenia histerii w szpitalu Salpêtrière (wybór źródeł), leczenie tzw. shell – shock podczas I Wojny Światowej (Michnik), płyty winylowe przeznaczone do hipnozy (Tetzner), muzykoterapię (Weissenbrunner), aż po współczesną, artystyczną pracę z pacjentami szpitali psychiatrycznych (Janke, de Martin).

Kolejny dział, DIAGNOZY, zawiera teksty dotyczące wykorzystania dźwięku do celów diagnostycznych, począwszy od opukiwania, osłuchiwania i auskultacji (Volmar), po rozwój ultrasonografii (Yoxen, Mombiela/Łobaszewski).

Dział PEJZAŻE przynosi refleksję nad brzmieniami instrumentów (Zasławska/Strzelczyk) oraz instytucji medycznych (ankieta, Sacha, Michalska), a także nad sonifikacją medycznych danych (Błaszczak, von Hausswolff).

Wreszcie, ostatni, dwuczęściowy dział PRAKTYKI wybiega z roku 2019 w przyszłość, szukając jej zapowiedzi w historii otolaryngologii (Kuczkowski), praktyce foniatrii (Sielska-Badurek) i doświadczeniu osoby z implantem słuchowym (Wereniewicz), a także projektach artystycznych Jacoba Kirkegaarda (Kahn), Luciano Chessy (tenże) i Goerge’a Maciunasa (Trojańska). W drugiej części działu tajemniczy manifest o przyszłości twórczości kompozytorskiej wprowadza w teksty poświęcone wizjom medycyny w literaturze sf (Brzostek) oraz serialu Doctor Who (Rachubińska).

Przedstawiamy omawianą publikację jako dokument minionej epoki, świadectwo ówczesnego horyzontu myśli na temat związków dźwięku i muzyki z medycyną.

Delta Wisły, 2084

36 / 2019: SPIS TREŚCI

intro

POCZĄTKI

O czym nie piszemy w numerze
MICHAŁ LIBERA

Jeszcze raz, ale z czuciem. Wpływ myśli medycznej na historię estetyki muzycznej
JAMES KENNAWAY, TŁUM. ALEKSANDRA CZYŻEWSKA-FELCZAK

Higiena
JUSTYNA STASIOWSKA

TERAPIE

Nastroić instrument, rozstroić nerwy. Szklana harmonika i narodziny nowoczesności
KATARZYNA CZECZOT

Histeria i dźwięk – wybór źródeł
OPRAC. MICHAŁ LIBERA, TŁUM. JĘDRZEJ K. BRZEZIŃSKI

Męska histeria i wojenni bohaterowie. Soniczne obrażenia, urazy uszu oraz ich leczenie podczas I Wojny Światowej
ANTONI MICHNIK

Hipnotyczna istota: płyta gramofonowa
TIM TETZNER, TŁUM. GRETA JULIANNA

Wibrująca równowaga. Oddziaływanie hałasu, muzykoterapia i leczenie dźwiękiem
KARIN WEISSENBRUNNER,TŁUM. MARTA WRYK

To nie terapia – to sztuka! Janina Jankei Maurice de Martin w rozmowie z Antonim Michnikiem, tłum. Magdalena Barszcz

DIAGNOZY

Patrząc uszami. Słuchowe techniki diagnostyczne w XVIII i XIX wieku
AXEL VOLMAR, TŁUM. TOMASZ BIERNACKI

Patrząc dźwiękiem. Studium rozwoju medycznych obrazów
EDWARD YOXEN,TŁUM. AGATA KLICHOWSKA

Czy dźwięk może pomóc w walce z nowotworami i bólem? Ultradźwięki jako narzędzie terapeutyczne – historia i nie tylko
REBECA MIRÓN MOMBIELA, JAKUBŁOBASZEWSKI, TŁUM. OLGA MYSŁOWSKA

Esej wizualny
Agf HYDRA

PEJZAŻE

Harmonia diagnostycznego hałasu. Rezonans magnetyczny w perspektywie dźwiękowej
ALEKSANDRA ZASŁAWSKA, MARIA STRZELCZYK

Sonifikacja z perspektywy pacjentki
DOROTA BŁASZCZAK

O wirusach, energii i hipnagogii. Carl Michael von Hausswolff w rozmowie z Michałem Liberą

Ankieta na temat nagrywania dźwięków w instytucjach szpitalnych. Na pytania redakcji odpowiadają Eric La Casa, John Wynne i Mark Vernon, tłum. Michał Libera

Paulina Sacha w rozmowie z Nieznanym Autorem

Terapia w rytmie operetki
MARTA MICHALSKA

PRAKTYKI

Jerzy Kuczkowski w rozmowiez Michałem Liberą

Ewelina Sielska-Badurek w rozmowiez Michałem Liberą i Barbarą Kingą Majewską

Akt aktywnego słyszenia – Labyrinthitis Jacoba Kirkegaarda
DOUGLAS KAHN, TŁUM. MICHAŁ LIBERA

Inneschi
LUCIANO CHESSA, TŁUM. MICHAŁ LIBERA

Implantowana. Klaudia Wereniewicz w rozmowie z Krzysztofem Marciniakiem
KATE LACEY

Jedno oko wystarczy – choroby w twórczości George’a Maciunasa
WERONIKA TROJAŃSKA, TŁUM. ANTONI MICHNIK

Tytuł nieznany
AUTOR NIEZNANY

Możliwe zmysły i niemożliwe dźwięki. O fantastycznonaukowych spekulacjach natemat słuchania
DARIUSZ BRZOSTEK

Dźwiękowy wihajster, czyli po pierwsze nie szkodzić
KLAUDIA RACHUBIŃSKA