
Święto Pracy celebrujemy mając dzień wolny. I nie ma w tym paradoksu, chociaż w rozważaniach o pracy jest ich całe mnóstwo. Od czasów rewolucji przemysłowej trwa walka o skrócenie czasu pracy i odpowiedni balans pomiędzy życiem prywatnym i zawodowym. Często definiujemy się wykonywanym zawodem i jeśli jest to w zgodzie z nami to wszystko w porządku, choć często zatrudnienie daje poczucie systemowego bezsensu. Etos pracy rywalizuje o uwagę z „pracą bez sensu”. W tej pogmatwanej sytuacji z okazji majowego święta przygotowaliśmy wpis o książkach o pracy. Sprawdźcie jakie tytuły wybraliśmy tym razem.
fot. Magda Mosiewicz
🛒 Powrót do kwestii robotniczej, Stephane Beaud, Michal Pialoux
Stephane Beaud i Michal Pialoux na podstawie wieloletnich badań jakościowych i ilościowych we francuskiej fabryce Peugeota napisali monografię o klasie robotniczej, którą skonfrontowali z przedstawicielami kadry menadżerskiej z tego samego zakładu. Zestawienie to przedstawia rozdźwięk pomiędzy dwoma etosami pracy: mobilnych, nowoczesnych i kreatywnych kierowników oraz robotników, których warunki pracy nie pozwalają na sięganie po tego typu wartości. Autorzy wysnuwają wnioski, że klasa robotnicza, w formie, w której ukształtowała się pod koniec XIX wieku, przestała istnieć. A w publicznym dyskursie wychodzi na wierzch głównie praca niematerialna i etos klasy średniej.
🛒 Praca bez sensu. Teoria, David Graeber
John Maynard Keynes w swoim słynnym eseju z 1930 r. przekonywał, że dzięki postępowi technicznemu za 100 lat tydzień pracy będzie wynosił 15 godzin. Tymczasem dzieje się wręcz przeciwnie, pracujemy coraz dłużej. Co więcej, istnieje spora grupa zawodów, która nic nie wnosi, nie ulepsza, nie wprowadza żadnej nowej jakości w naszych życiach. David Graeber na podstawie wywiadów z pracownikami wielu przedsiębiorstw udowadnia, że większość prac jest wykonywanych bez sensu. Zastanawia się też, co to mówi o naszym współczesnym systemie społeczno-gospodarczym.
🛒 Dochód podstawowy, Guy Standing
Guy Standing, brytyjski ekonomista, specjalista w zakresie rynku pracy szuka odpowiedzi na pytanie jak dochód podstawowy, czyli regularne świadczenie pieniężne dla każdego obywatela, wpływa na stan gospodarki, biedy i pracy. Książka Dochód podstawowy formułuje pytanie, czy dochód podstawowy może sprawić, że nasz świat stanie się bardziej sprawiedliwy?
🛒 Socjologia stosowana. Tradycje naukowe polskiego kooperatyzmu XX wieku, opracowanie zbiorowe
Spółdzielnie, czyli zrzeszenia osób, które poprzez współposiadanie i demokratyczny sposób zarządzania realizują swoje potrzeby, mają mocną tradycję w Polsce. Książka Socjologia stosowana. Tradycje naukowe polskiego kooperatyzmu XX wieku przygląda się temu tematowi z punktu widzenia teorii naukowej i kolektywnego działania. Polska myśl spółdzielczą problematyzowała zagadnienia socjologiczne oraz rozwijała samoświadomość, odwołując się do teorii naukowych. Książka zawiera zarówno teksty socjologów Stanisława Ossowskiego czy Stefana Czarnowskiego, jak i działaczy spółdzielczych, którzy dzielili się swoimi refleksjami nad tą formą przedsiębiorczości.
🛒 Chamstwo, Kacper Pobłocki
W książce Chamstwo Kacper Pobłocki pisze o niewolnictwie i historii polskich chłopów i chłopek, wykonujących darmową pracę na rzecz szlachty. Jednocześnie łączy ten wątek z dzisiejszymi, służebnymi formami zatrudnienia, traktując historię jako prolog do współczesności. Pobłocki rzuca nowe światło na zmitologizowaną opowieść o czasach Rzeczpospolitej szlacheckiej. Odważnie kreśli „historię polskiego patriarchatu, dowodząc, że w tym splocie klasowych podziałów, okrucieństwa i wyzysku zaklęta jest nasza <ojczyzna pańszczyzna>”.
🛒 Praca kobiety nigdy się nie kończy
Praca kobiety nigdy się nie kończy jest katalogiem do wystawy o tym samym tytule, która odbyła się w 2013 roku w Galerii MCK w Krakowie. Chociaż minęło już niemal 10 lat, to publikacja ta jest ciągle aktualna. Składa się na nią 126 reprodukcji europejskich rycin, które powstały od schyłku XV do połowy XIX wieku. Wśród autorów prac znajdują się takie nazwiska jak Albrecht Dürer czy Rembrandt van Rijn. Prace te zostały dobrane pod kątem złożoności tematyki kobiecej. Szerokie granice czasowe pozwalają odnaleźć podobieństwa oraz różnice w jej postrzeganiu.
🛒 Niewidoczne. Historie warszawskich służących, Muzeum Warszawy
Na początku XX wieku w warszawskich domach służyło nawet 40 tysięcy kobiet. Wykonywały codzienne, niewidoczne prace domowe nawet po 16 godzin na dobę. Były niedoceniane, pogardzane, a zleceniodawcy ustawiali się w moralnej wyższości wobec nich. Muzeum Warszawy zaprezentowało pierwszą wystawę opowiadającą zapomnianą historię służących. Książka Niewidoczne. Historie warszawskich służących nie jest zwykłym katalogiem do wystawy, a rozbudowaną publikacją, gdzie są rozwijane wątki zawarte na wystawie.
🛒 Praca i inne grzechy. Prawdziwe życie nowojorczyków, Charlie LeDuff
„To nie książka o nowojorczykach, którym drzwi otwierają portierzy, tylko o samych portierach” - to zdanie znakomicie oddaje istotę książki Charliego LeDuff’a. Autor schodzi do podrzędnych dzielnic Nowego Jorku, żeby porozmawiać z mieszkańcami o ich pracy, często słabo płatnej, trudnej, uzależnionej od kaprysów szefa. Ta książka to tak naprawdę zbiór opowieści o życiu osób, których niewidzialna praca stanowi podszewkę miasta — sprzątaczki, barmanki, budowlańcy czy handlarze. LeDuff podważa mit o etosie pracy, a jej ciężar poświadczają odciski czy podkrążone z niewyspania oczy.
🛒 Nomadland. W drodze za pracą, Jessica Bruder
To książka o przedstawicielach amerykańskiej klasy średniej, którzy stracili oszczędności i majątek po kryzysie w 2008 roku bądź z powodu innych życiowych wypadków. Zamiast udać się na zasłużoną emeryturę, decydują się na nomadyczne życie w kamperach. Przemierzają Amerykę w poszukiwaniu pracy dorywczej przy zbiorach owoców i warzyw czy w magazynach Amazona. Żyją jak rozproszone plemię. Wyrzuceni na margines stanowią idealnych pracowników sezonowych. Są zmotywowani, wytrwali i doświadczeni. Książka mówi o tym doświadczeniu, które może też być nową wolnością, bez niewoli czynszów i uciskającego systemu.
🛒 W sprawie gwarancji zatrudnienia, Pavlina R.Tcherneva
W książce autorka rozprawia się z popularnym przekonaniem, że bezrobocie jest nieuniknioną koniecznością i zjawiskiem „naturalnym”. Za bezrobociem bowiem stoi opowieść, której celem jest uzasadnienie określonej formy stosunków społecznych. Tcherneva przedstawia wizję państwa, które jest w stanie zapewnić wszystkim obywatelom dobrą, godną i „zieloną” pracę. Niemożność znalezienia pracy, jak i praca zagrażająca zdrowiu fizycznemu i psychicznemu, oznacza marnowanie ogromnego potencjału ludzi.