Wrzesień oznacza jedno, koniec laby! Dzieci i młodzież wracają do szkół. W tym roku uczniów szkół ponadpodstawowych czeka osobliwy podręcznik Historia i Teraźniejszość, który pokazuje bardzo subiektywną wersję świata. W internecie można przeczytać niejedną rozprawę na ten temat. My nie będziemy się nad nim pastwić. W zamian proponujemy listę lektur uzupełniających. Książki te z pewnością pomogą wyrobić sobie szersze pole widzenia. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

🛒 Krainy pamięci. O dziedzictwie i tożsamości we współczesnej Europie, Sharon Macdonald

Praca antropolożki Sharon Macdonald związanej z Uniwersytetem w Yorku oraz Uniwersytetem Humboldtów w Berlinie jest próbą odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób w Europie upamiętniamy historię? Czy robimy miejsce na różne punkty wiedzenia i różne sposoby czynienia przeszłości teraźniejszością? Ta interdyscyplinarna monografia pokazuje, że pamięć jest nieuchronnie uwikłana do usprawiedliwiania wojen i konfliktów oraz przeprosin za wyrządzone krzywdy. „Europa stała się wręcz krainą pamięci mającą obsesję na punkcie zanikania i utraty pamięci zbiorowej oraz sposobów jej zachowywania”.

 

 

🛒 Polityka wrogości, Achille Mbembe

W swoim eseju filozoficznym Achille Mbembe dowodzi, że społeczeństwa państw europejskich, które historycznie kolonizowały świat, zbudowały swój dobrobyt przemocą na cudzej krzywdzie. Analizuje mechanizmy wykluczenia, ukazując dwa skrajnie odmienne oblicza demokratycznego porządku. Według niego liberalna demokracja nie mogłaby istnieć bez kolonializmu, a konsekwencją ich zależności jest polityka wrogości będąca sposobem przeżywania Innego. Mbembe proponuje alternatywę - tworzenie więzi oparte na budowaniu wspólnej pamięci, trosce i solidarności.

 

🛒 Cała siła, jaką czerpię na życie. Świadectwa, relacje, pamiętniki osób LGBTQ+ w Polsce, praca zbiorowa

Książka ta powstała we współpracy Pracowni Badań nad Historią i Tożsamościami LGBT+ w ISNS UW z Fundacją im. Heinricha Bölla. W czerwcu 2020 roku ogłoszono konkurs na pamiętniki. Wydrukowane teksty to część nadesłanych prac. Napisały je osoby w różnym wieku, z różnych miast, środowisk, klas społecznych. Z Polski i z emigracji. To poruszające opowieści o życiu osób LGBTQ+ w Polsce. O dorastaniu i odkrywaniu tożsamości, o miłości, coming-outach, odrzuceniu, akceptacji, lęku, wściekłości, determinacji i odwadze. Te historie odbijają jak w lustrze polską mentalność. Każda z 79 opowieści, nadaje się na gotowy scenariusz filmowy, wzrusza, smuci, ale też przywraca wiarę w ludzkość. Rzecz warta przeczytania!

 

🛒 Kapitalizm. Historia krótkiego trwania, Kacper Pobłocki

Antropolog Kacper Pobłocki opisuje historię kapitalizmu na nowo, unikając utartych ścieżek i znaczeń. Szukając nowych, globalnych punktów widzenia przede wszystkim stara się odczarować polską fascynację Zachodem i zmienić przeświadczenie, że musimy go dogonić. Obala europocentryczne mity, pokazując przykłady kapitalizmu ze średniowiecznych czasów w świecie islamskim, czy industrializujących się Chin. W końcu wywodzi, skąd wziął się kapitalizm i pokazuje, że jest on tak stary, jak niewolnictwo. Publikacja Kapitalizm. Historia krótkiego trwania Kacpra Pobłockiego to ciekawy przykład książki o historii kapitalizmu opowiedzianej wielowątkowo, z pasją, a jednocześnie w oparciu o fakty i źródła.

 

🛒 Mniej znaczy lepiej. O tym, jak odejście od wzrostu gospodarczego ocali świat, Jason Hickel

Ciągły wzrost gospodarczy, uważany za naturalny i niezbędny dla istnienia naszej cywilizacji, jest jedną z przyczyn kryzysu klimatycznego. Nie wyobrażamy sobie sytuacji, że w pewnym momencie gospodarka się ustatkowuje na określonym poziomie. Choć jej ciągły rozwój wymaga zasobów, które są wyczerpywalne. W swoich błyskotliwych esejach Jason Hickel opowiada o historii kapitalizmu. Opierając się na wiedzy historycznej, ekonomicznej, antropologicznej, filozoficznej i nauk ścisłych proponuję wizję alternatywnego rozwoju, zrywającego z zasadą ciągłego wzrostu. To książka niosąca nadzieję, zawierająca konkretne pomysły, które mógłby zbudować postkapitalistyczną gospodarkę. Mniej znaczy lepiej. O tym, jak odejście od wzrostu gospodarczego ocali świat to świeży powiew myśli w duszącym temacie ocieplenia klimatu. 

 

 

🛒 O nacjonalizmie, Eric Hobsbawm

Książka słynnego brytyjskiego historyka, Erica Hobsbawma, jest krytyką historiografii podejmującej problem narodowy. Jego praca nabiera aktualności szczególnie teraz, gdy w wielu krajach rośnie popularność ruchów i partii nacjonalistycznych. Jak pisze autor: „Zachowuję wobec nacjonalizmu szczególną postawę: nie znoszę go, nie ufam mu, nie aprobuję go i boję się wszystkich jego przejawów […], lecz dostrzegam drzemiącą w nim ogromną moc, którą – w miarę możliwości – należy okiełznać dla postępu”.

 

🛒 Karola Marksa teoria i praktyka rewolucji, Jan Marx

Karol Marks jest przedstawiony w podręczniku HiT jako „prekursor zbrodniczego systemu komunistycznego”. Autor jednak nie bierze pod uwagę, że poglądy Marksa zrodziły się w zupełnie odmiennych od dzisiejszych okolicznościach socjoekonomicznych. Podczas rewolucji przemysłowej nie było praw robotników regulujących np. czas pracy i odpoczynku, rekompensaty w razie narażenia się na wypadek przy pracy, czy nawet wieku (w fabrykach pracowały także dzieci). Książka Karola Marksa teoria i praktyka rewolucji przybliża spuściznę naukową tego myśliciela.

 

🛒 Aborcja jest, Katarzyna Wężyk

W podręczniku HiT feminizm jest zestawiony na równi z nazizmem, a marsze równościowe i feministyczne są ganione ze względu na… „ordynarne hasła” wykrzykiwane na protestach. Polecamy lekturę książki Katarzyny Wężyk Aborcja jest, w której autorka opowiada historię aborcji i Polsce i na świecie przeplatając ją relacjami kobiet, które jej doświadczyły. Książka pokazuje bardzo ludzkie oblicze aborcji, która była, jest i będzie, mimo opresyjności władzy i kościoła wobec kobiet. Zakazy uzasadniane kościelnymi dogmatami, są używane jako próba zniewolenia wobec własnego ciała, wtłoczenie w poczucie winy oraz przymuszanie do noszenia niechcianych ciąży. Dodatkowo nie ma w tym temacie ani słowa o odpowiedzialności ponoszonej przez mężczyzn. 

 

🛒 Samiec alfa musi odejść. Dlaczego patriarchat szkodzi wszystkim, Liz Plank

Wszyscy jesteśmy ograniczeni stereotypami związanymi z płcią. Książka Samiec alfa musi odejść pokazuje, jak toksycznie rozumiana męskość jest szkodliwa nie tylko wobec kobiet, ale także mężczyzn, odbijając się na ich zdrowiu, relacjach i karierze. Autorka analizuje relacje patriarchatu np. wobec ochrony środowiska, pokazuje szkodliwe wzorce w kreskówkach Disney’a, czy wpływ klocków Lego na dzielenie zabawek na dziewczęce i chłopięce. 

 

🛒 Twarze kontrkultury: Lata sześćdziesiąte, Jenny Diski

W podręczniku HiT jest bardzo dużo krytyki wobec przemian kulturowych lat 60. w Europie i Stanach Zjednoczonych. Warto więc sięgnąć do tekstów źródłowych na ten temat. Jenny Diski była brytyjską pisarką, a zapisane przez nią wspomnienia tej dekady, którą spędziła w Londynie, obracając się w kręgu „Swinging London” są „zdystansowane, realistyczne, bezpruderyjne i refleksyjne, choć pozbawione taniej nostalgiczności”.