Red. Aleksandra Sumorok i Tomasz Załusk, Marian Wimmer. Przestrzeń jako tworzywo sztuki

Marian Bernard Wimmer (1897–1970) – architekt, artysta, pedagog, organizator szkolnictwa artystycznego, teoretyk sztuki i architektury. Był absolwentem Politechniki Lwowskiej, w okresie międzywojennym projektował modernistyczne wille i schroniska na Podhalu oraz pracował jako nauczyciel, a później dyrektor Szkoły Przemysłu Drzewnego w Zakopanem. W czasie II wojny światowej kierował stworzonym przez siebie Wydziałem Dekoracji Wnętrza w lwowskim Instytucie Sztuk Plastycznych. Po wojnie przeniósł się do Łodzi, gdzie zorganizował od podstaw Wyższą Szkołę Filmową, a także współtworzył strukturę i program nowo powstałej Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych, z którą związał się na stałe jako wykładowca. W drugiej połowie lat 50. skupił się na działalności teoretycznej.

Jego głównym przedsięwzięciem pisarskim stała się książka Przestrzeń jako tworzywo sztuki (ok. 1958–1968), szeroko zakrojona synteza ewolucjonistyczno-humanistyczna, w której poszczególne dziedziny twórcze – od literatury i dramatu teatralnego przez film, malarstwo i rzeźbę aż po architekturę i urbanistykę – były rozpatrywane w swej specjalnej specyfice. Rozprawa, niepublikowana za życia autora i praktycznie nieznana, ukazuje się tutaj po raz pierwszy. Oprócz niej niniejszy tom zawiera szereg innych tekstów i opracowań koncepcyjnych Wimmera z późnych lat 50., 60. i początku 70. Towarzyszą im analizy współczesnych badaczek i badaczy, którzy rekonstruują bogatą biografię zawodową autora i proponują możliwe tropy interpretacyjne jego refleksji teoretycznej, ukazując jej odniesienia ideowe oraz tło historyczne. Dokonują przy tym rewizji istniejących narracji i wypełniają luki w historii.

Nie mam wątpliwości, że publikacja pism Mariana Wimmera w znaczący sposób przyczyni się do poszerzenia stanu badań nie tylko nad historią Akademii Sztuk Pięknych i Szkoły Filmowej w Łodzi, ale przede wszystkim nad dziejami polskiej teorii sztuk wizualnych i architektury.

Fragment recenzji naukowej dr hab. Gabrieli Świtek