GRUPA ZERO-61 [1961-1969] Lech Lechowicz

Działalność grupy Zero-61 stanowi cenny i wyjątkowy w polskiej fotografii przykład wieloletniej aktywności grupowej, zachowującej przez blisko jedną dekadę żywotność oraz wewnętrzną spoistość artystyczną. Grupa założona została w roku 1961 w Toruniu przez studentów Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika. Należeli do niej wówczas Roman Chomicz, Czesław Kuchta, Lucjan Oczkowski, Józef Robakowski, Jerzy Wardak, Wiesław Wojczulanis. Skład grupy się zmieniał, jedni odchodzili - Chomicz, Oczkowski, Wojczulanis - inni przychodzili - Andrzej Różycki, Jan Siennik, Wojciech Bruszewski, Roman Dąbek, Michał Kokot i Antoni Mikołajczyk. Najdłużej - bo od początku do końca - i najaktywniej, działali w grupie Kuchta, Robakowski i Wardak, później dołączył do nich Różycki, a w ostatnim okresie istnienia Zero-61 Bruszewski, Kokot i Mikołajczyk. Ta siódemka stanowiła trzon grupy. Ich działania charakteryzowała zawsze silna determinacja wyjścia poza zastane kanony. Pragnęli oni zrealizować swe artystyczne zamierzenia nie zważając na okoliczności w jakich przyszło im to czynić. Nie interesowała ich zarówno sytuacja zewnętrzna, polityczna - reakcja gomułkowska lat sześćdziesiątych po okresie odwilży roku 1956 - ani zastana sytuacja artystyczna. Chcieli zacząć od zera, stąd też nazwa grupy. Pomimo różnic występujących w indywidualnej twórczości członków, grupa jako całość stanowiła zjawisko wyraziste artystycznie i wewnętrznie silnie zintegrowane. Bliskie związki przyjacielskie w połączeniu ze wspólnymi celami artystycznymi oraz podobną postawą życiową były wystarczającym spoiwem, aby grupa przetrwała osiem lat, a twórczość jej członków zmieniała się i rozwijała.