Cegły i fundamenty

Plakat „Osiedle” autorstwa Michała Loby otwiera nową kolekcję plakatów Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki. Ideą kolekcji jest współpraca Instytutu z ciekawymi postaciami polskiej sceny projektowej. Powstałe prace są autorskimi interpretacjami haseł związanych z tematami projektów i działań NIAiU. Michał Loba podjął temat osiedli, bo to im zespół NIAiU przyglądał się w ramach projektu i wystawy „Poliperyferia. Przestrzenie negocjacji” i we wspólnym numerze kwartalnika RZUT.

„Miasta i opowieści powstają w podobny sposób: zawsze tworzą je zwycięzcy, dla zwycięzców i zgodnie ze świadectwami zwycięzców” – mówi Sharon Rotbard, izraelski architekt, wydawca i pisarz. A potem krok po kroku pokazuje, jak stworzono mit Tel Awiwu, białego, modernistycznego miasta, które powstało na wydmach z „piany fali i chmur”, a zatem z marzenia. Owszem, bez marzenia i wizji nie byłoby Tel Awiwu. Ale za ich zasłoną dokonało się coś nader realnego i brutalnego – zniszczenie starej Jafy, miasta Arabów, które dziś znamy jako część izraelskiego miasta, w 1949 roku oficjalnie włączoną w obręb metropolii.

A House for Culture (Dom dla kultury) Nicolasa Grospierre’a ukazuje formalne podobieństwa między budynkami kibuców i kołhozów wzniesionych w miejscach oddalonych od siebie setki kilometrów. Przedstawione budowle nie tylko dzieli odległość geograficzna, lecz także różnią krąg kulturowy i ustrój polityczny, w jakich powstały. Z kolei łączą je – uniwersalny język modernistycznej architektury i kultura rozumiana jako przestrzeń do budowania i rozwijania więzi międzyludzkich. Projekt wyróżnia się walorami artystycznymi i stanowi kontynuację – charakterystycznego dla autora – języka wizualnego, który skupia się na frontalnej dokumentacji powtarzalności form w architekturze modernizmu, obecnych niezależnie od funkcji.

Gdynia obiecana to opowieść o mieście tworzonym od podstaw, gdzie można było zacząć z „z czystą hipoteką: przezwyciężyć różnice między zaborami, pokonać zacofanie, uciec od narodowych przywar, od wiejskiej nędzy i wielkomiejskiego bezrobocia, zostawić w tyle waśnie etniczne i konflikty klasowe, uniknąć urbanistycznych błędów i historycznych ograniczeń krępujących rozwój innych miast. Tu nowe pokolenie uczyło się nowych umiejętności i zawodów związanych z morzem i międzynarodowym handlem. Tu, niczym w laboratorium, mogła powstać nieobciążona żadną złą ani dobrą tradycją nowoczesna polska miejskość oraz morska polskość. Tu Polska miała uciec do przodu, z wieku dziewiętnastego w dwudziesty. Problem w tym, że w tę podróż zabrała samą siebie”.

Przewodnik po architekturze Warszawy lat 90. przybliża 94 realizacje oddane do użytku lub projektowane w tamtym okresie. Są wśród nich obiekty znane – jak Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie czy Hotel Sobieski, oraz te dopiero czekające na odkrycie – na przykład zespół mieszkalny przy ulicy Konstancińskiej albo budynek biurowy przy ulicy Jordanowskiej. 

MUR. Ilustrowany atlas architektury Muranowa obejmuje obszar rozciągający się na północ od alei „Solidarności”, do torów kolejowych, czyli granicy z Żoliborzem. Atlas przedstawia 62 budynki, założenia i detale architektoniczne, pomniki i rzeźy znajdujące się na tym terenie. Każdemu obiektowi towarzyszy syntetyczna ilustracja i krótki opis w języku polskim i angielskim. Prezentacje architektury poprzedzone są dwujęzycznym wstępem z zarysem historii dzielnicy. Atlas zawiera także indeks osób i pracowni architektonicznych oraz bibliografię.

W protokołach najwyższych instancji partyjnych – Biura Politycznego i Sekretariatu Komitetu Centralnego, de facto najważniejszych władz w systemie politycznym PRL – znajdujemy wiele informacji o architekturze, urba­nistyce i planowaniu przestrzennym.

Kolejna nowa publikacja, wydana przez Akademię Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi w ramach działań horyzontalnych, to „Socrealizm i socrealizmy. Architektura wnętrz w Polsce 1949-1956" autorstwa Aleksandry Sumorok.

To pierwsza propozycja monograficznego opisu polskich wnętrz okresu realizmu socjalistycznego. Prezentuje szerokie spektrum realizacji powstałych dla budynków instytucji kultury (teatry, kina, domy kultury), obiektów o przeznaczeniu edukacyjnym, usługowym, rekreacyjnym, wreszcie – gmachów władz państwowych. 

Ta książka powstała ze złości – pisze autorka we wstępie, złości na to, że kobietom jest w tym zawodzie trudniej, są mniej doceniane i rzadziej nagradzane. I to nie dlatego, że są niewystarczająco dobre.
Ale też z potrzeby pokazania kobiecych wzorców w branży architektonicznej i tego, że jest wiele architektek, urbanistek i związanych z kreowaniem środowiska architektonicznego ekspertek, zasługujących na to, by świat zobaczył ich osiągnięcia.

Nowe wydawnictwo Fundacji Bęc Zmiana "Pornotopia" stanowi analizę wpływu relacji między przestrzenią, płcią, seksualnością a produkcją oraz konsumpcją pornografii na architekturę i biopolitykę. Książka na pograniczu teorii queer i porn studies, eksplorująca produkcję kategorii płci w czasach zimnej wojny.

Komiks kryminalny o studencie architektury, który rusza do term w Vals, by osobiście doznać idealnej formy konstrukcji, która wkrótce staje się jego obsesją.

Monografia dotycząca twórczości szwajcarskiego architekta, Mario Botty, autorstwa Marka Pabicha.

Gdzie znajdują się wille z końca XIX wieku, przedwojenne kamienice czynszowe, modernistyczne gmachy użyteczności publicznej z okresu międzywojennego albo architektura socrealistyczna? Poznaj architekturę Wrzeszcza z niezwykłym przewodnikiem!

„Hoża” to sto stron rysunkowego reportażu o warszawskiej ulicy. 

Komiks historyczny o losach słynnego architekta, Ludwiga Mies van der Rohe. Opowieść o życiu naznaczonym ambicją tworzenia i budowania na tle jednej z najbardziej burzliwych epok XX wieku.