Straty wojenne w zabudowie Warszawy według inwentaryzacji zniszczeń substancji miasta w latach 1939-1945 opublikowanych w 1949 r. w formie nieco zmanipulowanej pod potrzeby propagandy mapy, wynosiły 84% w stosunku do zabudowy z roku 1939. Odbudowa Warszawy wydawała się karkołomnym zadaniem. Prowadzono nawet dyskusję o przeniesieniu stolicy do Łodzi, która nie ucierpiała tak bardzo w wojennej zawierusze. Jak to się stało, że Warszawa została stolicą? Częściowo zadecydowali o tym sami warszawiacy, którzy wracali do rodzinnego miasta i podejmowali się odbudowy na własną rękę, ale oczywiście była to decyzja polityczna. Jak wyglądała odbudowa, jakie były plany i koncepcje znajdziecie w książkach o historii architektury Warszawy.
Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949,
Grzegorz Piątek, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa 2020
Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949 to książka niezbędna do zrozumienia współczesnej architektury Warszawy. Tuż po zakończeniu II Wojny Światowej niezwłocznie podjęto decyzję o odbudowie stolicy. Nie było to jednak proste zadanie, gdyż z przedwojennego „Paryża Północy” pozostały same ruiny i zgliszcza. Postanowiono jednak nie wracać do tego, co było, a stworzyć nowoczesną metropolię. Grzegorz Piątek – ceniony historyk architektury i dwudziestowiecznej Warszawy, architekt z wykształcenia, rekonstruuje historię miasta z najbardziej nieopisanego do tej pory okresu. To książka o entuzjazmie i optymizmie podczas budowy „najlepszego miasta świata”, które zarazem staje się podwaliną nowego systemu politycznego i do dziś jest widoczne w kształcie urbanistycznym Warszawy. Najlepsze miasto świata to jedna z tych książek o architekturze, która zredefiniuje postrzeganie miasta w świadomości czytelnika.
🟠 POSŁUCHAJ ROZMOWY Z GRZEGORZEM PIĄTKIEM, AUTOREM KSIĄŻKI NAJLEPSZE MIASTO ŚWIATA W BĘC RADIU
Sny o Warszawie. Wizje przebudowy miasta 1945-1952,
Krzysztof Mordyński, Prószyński i S-KA, Warszawa 2021
Architekci wracający do Warszawy po wojnie, stanęli przed trudnym zadaniem. Od 1939 roku bowiem zmieniło się w niej wszystko: ustrój, struktura społeczna, przestrzeń, technologie. Krzysztof Mordyński napisał reportaż o Warszawie, w którym podejmuje temat ścierania się idei, pomysłów, koncepcji architektów i urbanistów, którym przyszło się zmierzyć z zadaniem odbudowy stolicy z ruin. To, co widzimy dzisiaj, jest wypadkową kompromisu ludzi, którzy szukali idealnej formy miasta i architektonicznego przepisu na szczęście.
Spór o odbudowę. Od gruzów do reprywatyzacji,
redakcja: Tomasz Fudala, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Warszawa 2016
Spór o odbudowę. Od gruzów do reprywatyzacji to przykład książki o architekturze Warszawy, która próbuje skonfrontować się i odpowiedzieć na niewygodne pytania o aktualny wygląd stolicy. Jak pisze wydawca: „Czy Warszawę można było odbudować inaczej? Kto naprawdę napisał dekret Bieruta? Dlaczego wraca mit małego Paryża, a przepadła duma z tego, że cały naród zbudował swoją stolicę? Do kogo dziś należy miasto?”. Książka zbiera i pogłębia materiały ze znakomitej i poruszającej wystawy o tym samym tytule przygotowanej w ramach festiwalu WARSZAWA W BUDOWIE 7 w 2015 roku.
AR/PS Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka,
Red. Grzegorz Piątek, Centrum Architektury, 2012
Odbudowa Warszawy po Wojnie wymagała przemyślenia kwestii infrastruktury transportu zbiorowego. Pozycja poświęcona jest historii twórczości duetu architektów - Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka, znanych z projektów Dworca Centralnego, Dworca Wschodniego, stacji Ochota, Powiśle i Stadion. Tekst opatrzono prawie 200 zdjęciami i rysunkami, w tym niepublikowanymi wcześniej fotografiami z archiwów rodzinnych. Ośmiu polskich i zagranicznych autorów prezentuje różne wątki i epizody z kariery Romanowicza i Szymaniaka od lat 30. do 90. Ponadto książka o Warszawie zawiera m.in. pierwsze kalendarium życia i twórczości obu architektów, niepublikowany tekst Romanowicza o Dworcu Centralnym z połowy lat 80. oraz wywiady z architektami, którzy modernizowali warszawskie dworce.
Kronikarki. Fotografie Warszawy 1945-46/ The Chroniclers,
Fundacja Archeologia Fotografii, 2011
Ciekawym albumem fotograficznym Warszawy z lat powojennych jest publikacja zbierająca dokumentację dwóch fotografek, działających niezależnie w tym samym czasie - Zofii Chomętowskiej i Marii Chrząszczowej. Książka ta jest wyjątkowa i ważna ze względu na absencję kobiet w micie odradzającej się Warszawy i marginalizację ich twórczości w głównym dyskursie. Zróżnicowane formalnie kadry i wyraźne temperamenty fotograficzne przynoszą nowość i są głosem zapomnianych, tworząc tym samym jedyny w swoim rodzaju album fotografii Warszawy.
Pałac w Warszawie,
Waldemar Baraniewski, Raster, Warszawa 2014
Ta książka zawiera wszystko, co chcielibyście wiedzieć o Pałacu Kultury i Nauki oraz o jego ścisłym otoczeniu. Prof. Waldemar Baraniewski podjął się badania tego obiektu już w latach 80. XX wieku. W książce Pałac w Warszawie opowiada o historii pałacu, od losów ścisłego centrum powojennej stolicy po współczesne debaty dotyczące zabudowy okolicy PKiN. Mówi o celu pałacu, funkcji i symbolicznym znaczeniu, a także o urbanistycznym otoczeniu. Drugą część książki Pałac w Warszawie stanowi materiał fotograficzny przygotowany przez Błażeja Pindora. „To błyskotliwa analiza relacji, w jaką wplątuje widza ta architektura - dominująca, przeskalowana, skupiona sama na sobie i dekoracyjna ponad miarę, a jednocześnie w specyficzny sposób surowa i uwodząca”.
Ruiny Warszawy/ Ruins of Warsaw,
Łukasz Gorczyca i Michał Kaczyński (oprac.), Raster Warszawa 2016
Ruiny to w Warszawie powszedni widok. Zebrane w albumie fotografie Warszawy w większości są prezentowane po raz pierwszy i przedstawiają urywki miasta w momencie rozkładu od lata 1915 roku, kiedy Rosjanie wycofywali się z Warszawy, do współczesnych wyburzeń będących efektem dynamicznych procesów deweloperskich. Album Ruiny Warszawy to obrazy o zróżnicowanym charakterze, od ruin triumfalnych, przez traumatyczne i sentymentalne po wizerunki będące elementami krytycznej dyskusji.
